Pomysł zbudowania tramwaju na Górnym Śląsku należy do berlińskiej firmy „Kremer & Co. i datowany jest na 1891 rok. W tym to czasie firma zwróciła się do burmistrza Bytomia z propozycją uruchomienia nowego środka komunikacyjnego. Trzeba wiedzieć, że gęsta już wówczas sieć kolei żelaznych nie zapewniała należytej lokalnej komunikacji pasażerskiej. Koleje główne (normalnotorowe) nie są przeznaczone do obsługi osiedli mieszkaniowych i niewielkich miejscowości leżących na uboczu podstawowych tras transportowych ze względu na niewielkie odległości między przystankami oraz odmienną organizację ruchu pociągów. Natomiast koleje wąskotorowe, choć pokrywały cały obszar przemysłowy regionu realizowały wyłącznie lokalny transport towarów. Kiedy zapotrzebowanie ludności na usługi przewozowe wzrósł na tyle, że dotychczas stosowane środki transportu nie mogły mu sprostać zamierzano wykorzystać koleje wąskotorowe dodatkowo do przewozu osób. Z powodu znacznego obciążenia tych ostatnich pracą na rzecz przemysłu zamierzenia tego nie udało się zrealizować. W tej sytuacji jedynym rozwiązaniem była budowa nowej, niezależnej od już istniejących sieci komunikacyjnej.

   Bardzo szybko, bo w kwietniu 1892 roku podpisano umowę na realizację pierwszej linii tramwajowej na trasie Gliwice – Zabrze – Chebzie – Królewska Huta (ob. Chorzów Miasto) – Bytom – Piekary Śl. Na wzór towarowych kolei wąskotorowych dla nowego środka transportowego przyjęto również wąski rozstaw szyn (785 mm). Szybki postęp robót sprawił, że 27 maja 1894 roku oddano do eksploatacji pierwszy etap linii między Piekarami Śląskimi, a Bytomiem. Kolejny odcinek uruchomiono 26 sierpnia z Gliwic do Zabrza. Obydwa odcinki połączono jeszcze tego samego roku 30 grudnia. Cała trasa liczyła prawie 35 km długości. 

rok 1894

rok 1926

   Już w połowie 1894 roku podjęto plany budowy nowej linii z Gliwic przez Rudy do Raciborza wraz z odgałęzieniami nawet do Rybnika i Radlina. Pięć lat później oddano do eksploatacji pierwszy odcinek do Rud o długości 22,3 km. Do Raciborza kolej ta dotarła w 1903 roku. Nie zrealizowano jednak zaplanowanych odgałęzień. Trzeba dodać, że wspomniana linia pozostała niezelektryfikowana mimo budowy po 1898 roku wyłącznie tramwajów z napędem elektrycznym. Z tego względu i z powodu prowadzenia na niej odmiennej organizacji ruchu pociągów w stosunku do pozostałej sieci tramwajowej w 1945 roku przyłączono ją do sieci państwowych kolei wąskotorowych.

rok 1927

   Począwszy od 1912 roku na Górnym Śląsku rozpoczęto budowę linii tramwajowych wyłącznie o normalnym prześwicie torów (1435 mm). Natomiast w latach dwudziestych XX stulecia rozpoczęła się generalna przebudowa istniejącej sieci tramwajowej. Rozpoczęto od linii Gliwice – Zabrze. Po zakończeniu prac nowoczesny tramwaj oddano do ruchu na tym odcinku 17 września 1928 roku. Jednocześnie dokonano niezbędnych korekt połączeń w centrum Gliwic. Zlikwidowano wąskotorowy odcinek między obecnym Placem Piastów, a ul. Chorzowską przebiegający obecnymi ulicami Piwną i Traugutta obok powstających właśnie w tamtych latach magazynów ekspedycji kolejowej. Odcinek ten zastąpiono torem o normalnej szerokości ułożonym w ciągu obecnych ulic Jagiellońskiej i Zabrskiej. Likwidacji uległ także tor wąski na ob. ulicy Górnych Wałów. Do dzisiaj pozostała tam mijanka wąskotorowa jako bezcenne (jedyne obok niewielkiego fragmentu toru w Bytomiu) materialne świadectwo obecności tramwaju wąskotorowego na Śląsku. Zasadniczą linię tramwaju normalnotorowego w Gliwicach poprowadzono obecnymi ulicami Zwycięstwa, Dolnych Wałów, Wieczorkai Daszyńskiego do Wójtowej Wsi. Nowe odcinki torów położono też w ulicach Konstytucji, Nowy Świat i Zygmunta Starego. W tamtych latach tor wąski pozostał jedynie na ul. Dworcowej (ob. 1 Maja) umożliwiając w ten sposób dojazd pociągów prowadzonych trakcją spalinową z Trynku pod sam dworzec kolei głównej.

   Pozostały jednak niezwykle cenne pamiątki z dawnych lat w postaci wspomnianej mijanki wąskotorowej na ul. Górnych Wałów, budynku administracyjnego nieistniejącej zajezdni przy ul. Chorzowskiej oraz wiaduktu nad torem normalnym przy ulicy Chorzowskiej na wysokości Lasku Miejskiego. Wszystkie te obiekty pochodzą z pierwszych lat istnienia tramwajów na Górnym Śląsku. 

   Żal ściska serce......

   Tramwaj to kolejna rzecz (? - rzecz to chyba niewłaściwe słowo, ale nie potrafię znaleźć innego) tak mocno związana z naszą codziennością, a odchodząca do lamusa. Jakże mocno zubaża nasze życie sprowadzanie wszystkiego do rachunku ekonomicznego, a i ten rachunek przedstawia się różnie z różnych stron oglądany. W dodatku gliwiczanie, którzy w "pospolitym ruszeniu" opowiedzieli się za pozostawieniem tramwaju poczuli, że nikt nie liczy się z ich zdaniem.

   I jeszcze jeden aspekt. Tramwaj był jednym z lepszym środków komunikacji między Zabrzem a Gliwicami - teraz ci wszyscy korzystający z niego do tej pory będą musieli się w połowie drogi przesiadać, tracąc czas, nerwy i zdrowie, a ci bez miesięcznego jeszcze pieniądze.  Nijak się to ma do idei Związku Metropolitarnego bo dzieli zamiast łączyć. 

   Żal.......